Lần này chúng tôi sẽ giới thiệu tới các bạn về Chùa Dâu – Ngôi chùa cổ nhất Việt Nam với hơn 1.000 năm tuổi.
Chùa Dâu là một trong những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, nơi khởi nguồn của đạo Phật. Đây là một trong những điểm du lịch tâm linh tiêu biểu của tỉnh Bắc Ninh, thu hút rất nhiều khách du lịch trong và ngoài nước đến hành hương, tìm hiểu về giá trị lịch sử. Ngôi chùa này được chứng nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2013.
Chúng tôi muốn giới thiệu cho các bạn khám phá những nét đẹp cổ xưa trong kiến trúc cũng như những giá trị lịch sử – văn hóa linh thiêng của ngôi chùa này.
Chùa Dâu, còn có tên là Diên Ứng, Pháp Vân, Cổ Châu hay chùa Cả, nằm ở xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, cách Hà Nội khoảng 30 km.
Chùa Dâu (Bắc Ninh) – Ngôi chùa cổ nhất Việt Nam với hơn 1.000 năm tuổi.
Chùa Dâu gắn với huyền tích Phật mẫu Man Nương và tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện), là biểu hiện sinh động sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tín ngưỡng dân gian của người Việt với Phật giáo thời điểm mới du nhập.
Đây là ngôi chùa được coi là ngôi chùa cổ nhất của Việt Nam và là nơi thờ cúng lâu đời nhất của người Việt.
Bởi lẽ, Chùa Dâu được xây dựng từ những năm trước công nguyên và vẫn tồn tại cho đến bây giờ. Sau nhiều lần bị chiến tranh tàn phá và tu sửa, chùa vẫn cổ kính nguyên sơ. Vua Trần Anh Tông (vị vua thứ 4 của vương triều Trần, trị vì 1293- 1314) đã chỉ đạo Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi (1272- 1346) về kiến thiết lại chùa Dâu thành chùa trăm gian, tháp chín tầng, cầu chín nhịp. Cũng như nhiều chùa trên đất Việt Nam, Chùa Dâu được xây dựng theo kiểu “nội công ngoại quốc”.
Chùa quay về hướng Tây. Ngoài cùng của chùa Dâu là tòa Tiền đường gồm 7 gian, 2 chái, suốt theo chiều ngang của chùa. Nhà dạng khung gỗ, 4 mái, lợp ngói, đầu đao cong. Nội thất bày một số bàn ghế để khách sắp lễ, trước khi vào lễ Phật. Phía sau tòa Tiền đường là một sân rộng, Trung tâm của sân là tháp Hòa Phong.
Theo thư tịch cổ, vào thời Trần, Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi cho trùng tu chùa Dâu, xây tháp cao 9 tầng. Nhưng kiến trúc của tòa tháp hiện còn là của thời Lê Trung Hưng. Tháp được xây bằng gạch nung già, với 3 tầng, cao 15m. Mặt trước tầng 2 có gắn bảng đá khắc chữ “Hòa Phong tháp”. Chân tháp vuông, mỗi cạnh gần 7 m. Tầng dưới có 4 cửa vòm. Trong tháp, treo một quả chuông đồng đúc năm 1793 và một chiếc khánh đúc năm 1817.
Trong tháp có 4 tượng Thiên Vương – là 4 vị thần trong truyền thuyết cai quản 4 phương trời. Trước tháp, bên phải có tấm bia vuông dựng năm 1738, bên trái có tượng một con cừu đá dài 1,33 m, cao 0,8 m, là dấu vết duy nhất còn sót lại từ thời nhà Hán. Chùa chính gồm một cụm ba tòa tạo thành hình chữ công (H): Bái đường, Thiêu hương và Thượng điện.
Bái đường gồm 7 gian, 2 mái, lợp ngói. Trước nền nhà là tam cấp chạy suốt 5 gian giữa. Ở gian chính giữa có 2 thành bậc đá chạm rồng, mang phong cách nghệ thuật thời Trần. Tại Tiền đường có các ban thờ Hộ Pháp, Đức Ông, Đức Thánh Hiền, Bát Bộ Kim Cương. Thiêu hương gồm 3 gian, 2 mái, nối với Bái đường và Thượng điện bằng một đoạn hành lang (ống muống). Thiêu hương thờ Thập điện Diêm Vương, Tam châu Thái tử, trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi…Tại đây đặt tượng Bà Đậu (Pháp Vũ) chuyển từ chùa Đậu tới. Thượng điện gồm 3 gian, 2 chái với 4 mái đao cong. Gian giữa đặt tượng Bà Dâu, hay Pháp Vân. Đây là một trong 4 pho tượng trong hệ thống tượng Tứ pháp vùng Dâu -Luy Lâu được công nhận là Bảo vật quốc gia.
Tượng Pháp Vân uy nghi, trầm mặc, màu đồng hun, cao gần 2m. Tượng có gương mặt đẹp với nốt ruồi to đậm giữa trán gợi liên tưởng tới những nàng vũ nữ Ấn Độ, tới quê hương Tây Trúc. Ở hai bên là tượng Kim Đồng và Ngọc Nữ. Phía trước là một hộp gốm, bên trong đặt Thạch Quang Phật. Hai bên ban thờ còn có tượng Bà Trắng và Bà Đỏ. Những tượng này đều có niên đại thế kỷ 18. Bên trái của tòa Thượng điện có pho tượng thiền sư Tỳ Ni Đa Lưu Chi (Thiền sư người Ấn Độ, sang Việt Nam khoảng năm 580, cư trú tại chùa Pháp Vân, Bắc Ninh). Tượng được đặt trên một bệ gỗ hình sư tử đội tòa sen, có thể có niên đại thế kỷ 14.
Chùa Dâu (Bắc Ninh) – Ngôi chùa cổ nhất Việt Nam với hơn 1.000 năm tuổi rất đẹp.
Phía sau chùa chính là Hậu điện gồm 9 gian, 2 mái, nơi đặt các tượng Bồ tát, Tam thế, Đức ông, Thánh tăng. Hậu điện kết nối với hai dãy hàng lang song song với nhau và với Tiền đường tạo thành không gian hình chữ nhật (chữ quốc) bao quanh chùa.
Hai dãy hành lang hai bên, mỗi dãy có 22 gian 2 mái và được chia thành 2 phần: Hành lang phía trước 12 gian; Hành lang phía sau 10 gian. Ngăn cách với nhau bởi một bộ cửa ván bưng. Hành lang phía sau thờ 18 vị La Hán.
Bên cạnh chùa là Tổ đường và Vườn tháp. Tại đây hiện có 8 tháp xây bằng gạch, là nơi yên nghỉ của các vị sư trụ trì chùa, có niên đại từ thời Lê đến thời Nguyễn, khoảng từ thế kỷ 14 đến 19.
