Bắc Ninh mảnh đất ‘địa linh nhân kiệt’. Nổi bật phải nhắc tới Đền Đô (hay còn gọi là Đền Lý bát đế), ngôi đền thờ 8 vị vua Nhà Lý. Đền Đô – Ngôi đền của các bậc Đế vương Triều Lý này.
Đền Đô, còn gọi là Đền Lý Bát Đế hay Cổ Pháp Điện được xây dựng vào thế kỷ 11 (Bắc Ninh), cách Thủ đô 15 km. Đền Đô được dựng trên nền đất mà khi xưa Vua Lý Công Uẩn đăng quang và trở lại thăm quê hương.
Theo sử sách, dân làng Đình Bảng đã cho xây dựng một ngôi nhà lớn làm nơi nghênh tiếp nhà vua. Khi vua Lý Công Uẩn băng hà, Lý Thái Tông lên ngôi kế vị vua cha, Ông đã cho sửa sang lại ngôi nhà xưa và chọn làm nơi thờ tự vua cha, từ đó Đền Đô trở thành nơi thờ tự các vị vua nhà Lý sau khi băng hà.
Đền Đô thờ 8 vị vua: Lý Công Uẩn tức Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông và Lý Huệ Tông. Đền Đô – Ngôi đền của các bậc Đế vương Triều Lý.
Đền Đô gồm:
Bên phải Ngũ Long Môn có “Chiếu dời đô” được ghép lại từ 214 chữ Hán làm bằng gốm Bát Tràng. Qua Cổng tam quan Ngũ Long Môn là Sân Rồng. Đền Đô – Ngôi đền của các bậc Đế vương Triều Lý.
Khu đất này theo Thiền sư Lý Vạn Hạnh cũng như theo nhìn nhật của vua Lý Thái Tổ là nơi hội tụ của thiên khí, nơi có thế 8 đầu rồng chầu về, tựa như 8 cánh sen đang nở. Vì vậy Đền Đô sau này như 1 sự linh ứng, chỉ ứng với 8 vị vua triều Lý trị vì đất nước.
Bức ảnh bát đế vân du, 8 quầng mây kỳ lạ lần đầu tiên xuất hiện trên đỉnh đền thờ 8 vị vua triều Lý đúng vào ngày lễ hội đền đô Cổ truyền diễn ra ngày rằm tháng 3 năm 1997 lễ hội đúng chính ngọ 12h trưa, khi tiếng chiêng vang lên thì bầu trời rực sáng lên và 8 vầng mây như 8 dẻ quạt đan trên đỉnh đền.
Gian giữa thờ 2 vua đầu tiên trị vì.
1. Vị vua đầu tiên là Lý Thái Tổ tức Lý Công Uẩn. Trước khi vua Lý Công Uẩn rời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La, người đã quyết định viết 1 bản Chiếu rời đô. Vua Lý Thái Tổ làm vua 18 năm, hưởng thọ 55 tuổi.
2. Cạnh Vua Lý Thái Tổ là vua Lý Thái Tông, con trai trưởng của vua Lý Thái Tổ. Vua Lý Thái Tông khi lên ngôi vua, tự tay cầm cày cày hết một sào ruộng làm lễ tịnh điền cho người dân.
3. Vua Lý Thánh Tông. Khi lên ngôi đổi tên nước ta là Đại Việt để có ý so sánh nước Việt nhỏ bé của chúng ta phải ngang hàng với Đại Tống ở phương Bắc. Ông là người đầu tiên xây dựng trường Đại học đầu tiên của đất nước ta để đào tạo nhân tài cấp tiến sỹ đó là Văn Miếu và sau này vua Lý Nhân Tông lại tiếp tục xây dựng Quốc Tử Giám.
4. Vua Lý Nhân Tông, con trai duy nhất của vua Lý Thánh Tông và nguyên phi Ỷ Lan. Khi lên ngôi mở khoa thi Minh Kinh Bác học và nho học đầu tiên ở tại trường Văn Miếu Quốc Tử Giám. Chính ông là mở ra biên giới phía Nam để quân dân Đại Việt có trận chiến thắng oai hùng chống quân xâm lược nhà Tống. Ông lên ngôi khi mới còn 6 tuổi nhưng theo sử sách ông là người trị vị đất nước lâu nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến của đất nước Việt Nam. Ông làm vua tới 56 năm và băng hà ở tuổi 62.
5. Vua Lý Thần Tông, là con nuôi của vua Lý Nhân Tông. Ông lên ngôi khi còn rất trẻ, năm 13 tuổi.
6 .Vua Lý Anh Tông, khi lên ngôi đã 2 lần ra Hải đảo để vẽ bản đồ cho đất nước Việt Nam và xây dựng thương cảng quốc tế đầu tiên để trao đổi buôn bán với nước ngoài đó là thương cảng Vân Đồn – Quảng Ninh. Ông băng hà ở tuổi 40 và truyền ngôi cho con trai thứ của mình là Lý Cao Tông.
7. Vua Lý Cao Tông lên ngôi khi cơ nghiệp nhà Lý rơi vào cảnh suy yếu, chiến tranh, đói nghèo, loạn lạc xảy ra liên miên. Khi trị vì, ông được sự giúp đỡ rất nhiệt tình của một vị thái úy nổi tiếng trong truyền đình là ông Tô Hiến Thành, nên ông đứng vững ngai vàng tới 35 năm. Ông băng hà ở tuổi 38 truyền ngôi cho con trai trưởng là vua Lý Huệ Tông.
8. Vua Lý Huệ Tông. Khi lên ngôi, cơ nghiệp nhà Lý lúc đó rơi vào cảnh suy yếu, triều đình mang họ Lý nhưng chủ yếu quan văn, quan võ lại do Họ Trần đưa vào, quyền lực chủ yếu nằm trong tay một vị thái sư nổi tiếng là ông Trần Thủ Độ. Vì sức khỏe yếu, vua Lý Huệ Tông sớm truyền ngôi cho con gái của mình là bà Lý Chiêu Hoàng rồi ông xuất gia đi tu.
Ngoài Thủy đình, còn có Đền vua Bà (thờ Lý Chiêu Hoàng, còn gọi là đền Rồng)…
Còn có Nhà thờ quan văn và quan võ tiêu biểu nhất là quan văn: Tô Hiến Thành, Lý Đạo Thành. Võ quan: Lê Phụng Hiểu, Lý Thường Kiệt, Đào Cam Mộc.
Đền Đô-nơi bảo tồn văn hóa và có giá trị nghệ thuật lớn nổi tiếng tại Bắc Ninh; không gian cổ kính của triều đại thời xưa, cảm nhận trọn vẹn văn hóa, lịch sử tại vương triều hưng thịnh một thời.
Mời Quý khán giả cùng chiêm ngưỡng Đền Đô – Ngôi đền của các bậc Đế vương Triều Lý nhé !
